Komisija za utvrđivanje ispunjenosti minimalno-tehničkih uslova za početak rada plaža, komisija za verska pitanja, komisija za bilborde, komisija za popis pasa u prihvatilištu, komisija za uništavanje štambilja i pečata – samo su neke od hiljade komisija koje su se našle u izveštaju Državne revizorske insitutucije “Opravdanost formiranja komisija i drugih stalnih i privremenih tela u javnom sektoru”. Analizirajući uzorak od manje od 10 odsto od ukupnog broja korisnika javnih sredstava u Srbiji, DRI je utvrdio da je tokom 2014. godine potrošena gotovo milijarda dinara za naknade članovima raznih komisija, timova, saveta i radnih tela u sekretarijatima, ministarstvima, javnim institucijama i lokalnim samoupravama.
U broju formiranih komisija i iznosu potrošenog novca za naknade članovima prednjače lokalne samouprave čije su komisije 2014. godine potrošile više od 500 miliona dinara. U trošenju prednjače opštine u Vojvodini koje su u najvećem broju više od 5 miliona dinara. godišnje na komisije.
Član komisije prosečno zaradi 54.000 dinara
Kod 191 korisnika javnih sredstava (generalni sekretarijat, ministarstva, lokalne samouprave, AP Vojvodina, organizacije obaveznog socijalnog osiguranja i javna preduzeća) tokom 2014. godine formirano je gotovo 7.000 komisija u kojima je bilo angažovano skoro 48.000 osoba. Poreske obveznike je sednica u proseku koštala oko 48.000 dinara, dok je 16.850 članova komisije zaradilo u proseku oko 54.000 dinara.
Opštinari vole da formiraju komisije u kojima će, u najvećem broju slučajeva, uz adekvatnu nadoknadu sedeti – niko drugi do opštinari- funkcioneri i zaposleni u opštinskoj upravi. Državni revizor je analizom dostavljene dokumentacije i obavljenim intervjuima sa predstavnicima jedinica lokalnih samouprava utvrdio da je praksa da se rukovodioci organa angažuju i primaju naknadu za rad u više komisija.
Komisije rogobatnih naziva formiraju se sa zadacima koje su već u opisu posla lokalne samouprave: često nemaju ni konkretan zadatak, pa samim tim ni rok kada da će ga okončati. U 69 odsto slučajeva komisije nemaju definisan rok za završetak posla, u 61 odsto nije preciziran način izveštavanja, u 55 odsto nije definisan rezultat koji treba da se postigne. Ono što jeste, gotovo uvek, unapred definisano je naknada za rad. Tako su komisije, pokazuje izveštaj DRI, idealna “tezga” za one koji već primaju platu iz budžeta i sivu zonu rasipanja novca građana Srbije. “Za više od 50 odsto komisija formiranih od strane jednica lokalnih samouprava članovima se plaćaju naknade i ta pojava je izraženija kod opština nego kod gradova. Od 145 opština, u 122 se plaćaju naknade članovima. Poređenjem podataka, dolazi se do zaključka da se više sednica održava u plaćenim komisijama”, zaključuje državni revizor.
Pod lupom državnog revizora u okviru studije o (ne)opravdanosti postojanja komisija u lokalnim samoupravama našli Bačka Palanka, Kovin, Pećinci, Ruma, Bački Petrovac i Pančevo.
Tri vojvođanske opštine zauzele su neslavno prvo mesto u pet kategorija: Bački Petrovac sa najviše isplaćenih naknada po glavi stanovnika, Pećinci kao opština sa najvećim isplaćenim iznosom naknada za komisije i najvećim iznosom naknada i Bačka Palanka kao opština sa najvećim brojem plaćenih komisija i najviše plaćenih članova.
Rasipanje bez računa i evidencije
Jedinstvene evidencije o broju, radu i troškovima komisija- ne postoje, a jedinstveno opravdanje koje su budžetski korisnici obuhvaćeni revizijom dali DRI je da im to “nije zakonska obaveza”. “Tako je tokom revizije utvrđeno opštinska rukovodstva ne znaju koliko komisija imaju i koliko one zapravo koštaju. Utvrdili smo da je jedan od uzroka osnivanja i plaćanja velikog broja komisija, to što osnivači ne vrše analize opravdanosti osnivanja komisija”, navodi se u izveštaju DRI.
“Subjekti revizije u velikoj meri ne postupaju sa pažnjom ‘dobrog domaćina’ u trošenju sredstava iz budžeta za komisije”, zaključio je državni revizor. DRI napominje i sledeće:
- rukovodioci subjekata revizije formiraju komisije za obavljanje istih ili sličnih poslova koji su u njihovoj izvornoj nadležnosti, čime se isti ili sličan posao dva puta plaća
- različiti organi u okviru iste jedinice lokalne samouprave, formiraju dve i više komisija sa istim ili sličnim zadatkom
- za članove komisija se imenuju lica koja su već zaposlena u organima jednica lokalnih samouprava ili državnom organu i često deo radnog vremena provedu u radu za komisiju
- rukovodioci subjekata revizije su navodili različite motive za angažovanje zaposlenih u komisijama, a kao jedan od razloga je da zaposlenima omoguće dodatna primanja
U ovome im je delimično pomogla i država. Iako je Zakon o budžetu 2014. godine obavezao korisnike javnih sredstava da preispitaju opravdanost komisija i visinu naknada, najavljeni poseban zakon koji će urediti način kako se obračunavaju naknade do danas nije donet.
Na povoljnom terenu bez zakonskih prepreka, oni koji formiraju komisije ne vode evidenciju ni o njihovom broju, ni o tome koliko one koštaju poreske obveznike. Tako i pored istih nadležnosti, raspon naknada članovima Komisije za izradu godišnjeg programa korišćenja poljoprivrednog zemljišta varira od oko 1.400,00 dinara po sednici u Bačkoj Palanci do više od 18.000 hiljada dinara mesečno u Pančevu, dok je u Pećincima isplaćeno po 50.000 dinara na godišnjem nivou.
Opštinari u najvećem broju, po ugledu na Vladu, formiraju i stalna radna tela koja nisu predviđena Zakonom o lokalnoj samoupravi. Za razliku od stalnih radnih tela Vlade koja nisu plaćena, u gotovo svim opštinama angažovani u ovim telima su plaćeni.
Da opštine ne znaju ni koliko komisija imaju, ni koliko novca na njih troše pokazuje podatak da su, tokom revizije, državnom revizoru dostavljani različiti podaci : u Pančevu najpre nisu naveli čak devet stalnih radnih tela, iz Rume su dva puta dostavljali različite podatke izostavljajući pojedine komisije. Naekstremniji slučaj je onaj u Pećincima, čiji su predstavnici prijavili 12 komisija, da bi u postupku revizije bilo utvrđeno da postoje ukupno 62 plaćene komisije.
Pogledajte situaciju po gradovima:
- Pančevo: Klonirane komisije i stručne potkomisije
- Pećinci: Funkcioneri sami sebe biraju u komisije
- Bačka Palanka: Komisije popisuju pse u prihvatilištu i odlučuju o tome kada se otvaraju plaže
- Ruma: Komisija košta i kada ne radi ništa
- Bački Petrovac: Kako je komisija za uništenje pečata uspešno obavila zadatak
Pančevo: Klonirane komisije i stručne potkomisije
opštine
Pančevo je primer kako se umnožavaju prekobrojne komisije u kojima sede oni koji su komisije formirali i odredili visinu naknade.
Dvadesetočlana komisija nazvana “Tim za implementaciju projekta Revizija strategije razvoja grada Pančeva na period 2014-2020“ formirana je 2013. godine odlukom gradonačelnika koji je odredio i visinu naknade od 15.000 do 45.000 dinara bruto mesečno. Pored samog gradonačelnika, u komisiju je imenovano još 16 funkcionera i gradskih službenika koji su tokom 2014. građane Pančeva koštali 1,1 milion dinara bruto. Nije definisan rok rada komisije, a visina pojedinačne naknade, kako je objašnjeno, “srazmerna je učešću svakog člana tima u radu istog”.
Gradonačelnik je formirao i lični Stručni savet sa zadatkom da razmatra “pojedina pitanja iz nadležnosti Gradonačelnika grada Pančeva i davanja stručnog mišljenja i predloga za njihovo rešavanje”. U stručni savet imenovan je gradonačelnikov sekretar kojem je, napominje DRI, u opisu posla ono što je zadatak saveta. Za naknadu od 23.730 dinara mesečno, sekretar je angažman u stručnom savetu, kako je objašnjeno revizoru, obavljao po završetku radnog vremena i u toku neradnih dana.
Komisije za poslove koji su, inače, u nadležnosti zaposlenih u upravi jedna su od specijalnosti gradonačelnika Pančeva, a primer je “Radna grupa za tehničku podršku Gradskoj službi za budžetsku inspekciju i reviziju u postupku kontrole namenskog korišćenja budžetskih sredstava i materijalnog poslovanja javnih i javno komunalnih preduzeća”. Kao što joj složeni naziv i kaže, zadatak grupe je da pruži podršku službi za budžetsku inspekciju i reviziju.
U svojevrsnu grupu samopomoći imenovano je šest zaposlenih u gradskoj upravi, upravo na poslovima na kojima im je potrebna podrška komisije. Gradonačelnik im je posebnim rešenjem odredio mesečnu nadoknadu. I u Tim za implementaciju projekta „Radnom praksom do novih radnih mesta u Južnom Banatu“ imenovano je sedam zaposlenih u Gradskoj upravi, kojima je, takođe rešenjem gradonačelnika, obezbeđena nadoknada od pet do devet hiljada dinara. Revizija je uvidom u zapisnike utvrdila da su sastanci održavali u radno vreme. Za dva meseca rada u 2015. godini, članovima tima isplaćena je naknada u iznosu od 136.075,93 dinara.
O umnožavanju komisija najbolje svedoče dve komisije u oblasti poljoprivrednog zemljišta. Komisija za sprovođenje postupka davanja u zakup poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini prvo je imala devet članova, da bi se naknadnom odlukom broj povećao na 14. Komisija koja izrađuje predlog Plana prvo je imala devet članova, a u septembru 2015. godine angažovano je još 14 osoba. Iako reference novih članova nisu navedene, 14 novajlija u ovoj komisiji predstavljeni su reviziji kao “potkomisija za obavljanje stručnih poslova”.
Prilike za ekstra prihod privilegovanim službenicima u Pančevu obezbeđuju se i kloniranjem komisija. Tako se potvrđivanjem izvršenih radova za koje su zadužene nadležne službe bave i dve komisije: komisija za održavanje javnih površina i komisija za održavanje čistoće na površinama javne namene. Članovi komisija su zaposleni u upravi kojima se naknada obračunava, odlukom gradonačelnika, u visini dnevnice.
Pećinci: Funkcioner sebe „kao najstručnije“ biraju u komisije
Meni
Umesto jedne, opština Pećinci ima šest komisija koje se bave istim poslom – raspolaganjem pomoći izbeglim i raseljenim licima: komisija za hranu, komisija za ogrev, komisija za novac, komisija za građevinski materijal i komisija za ekonomsko osnaživanje.
Članovima ovih komisija, njih ukupno 30, tokom 2014. godine je isplaćen iznos od 579.000 hiljada dinara. Ovo je samo jedan od ekstremnih primera koji su Pećincima u studiji držvnog revizora obezbedili dve neslavne titule.
Za sklonost čelnika u Pećincima da formiraju komisije, a potom i sebe imenuju u iste svedoči niz primera navedenih u izveštaju DRI, ali i podaci da je predsednik SO Pećinci 2014. godine inkasirao više od 1,4 miliona dinara radom u komisijama, a načelnik opštinske uprave je 2015. godine zaradio nešto više od million.
U lokalnoj samoupravi u Pećincima formirane su i Komisija za izradu programskog budžeta opštine Pećinci i Savet za budžet i finansije, iako je sistematizacijom predviđeno da Nacrt odluke o budžetu izrađuju stalno zaposleni u odeljenju za budžet i finansije. Objašnjenje predstavnika Pećinaca je da “zaposleni u odeljenju ne mogu kvalitetno odrade posao”. Umesto njih, za godišnju naknadu od 50.000 dinara, ovim poslom su se u komisiji bavili predsednik opštine, načelnik Opštinske uprave, zamenik predsednika opštine, tri pomoćnika predsednika opštine, sekretar Skupštine opštine i Opštinski javni pravobranilac. Komisija je 2015. godine prestala sa radom.
Sekretar opštinskog veća, sekretar skupštine i opštinski pravobranilac čine tročlanu Komisiju za izradu nacrta odluka i za to im pripada naknada od 15.000 dinara mesečno. Mesečni iznos od 25.000 dinara dobijaju u Radnoj grupi za lokalni razvoj turizma, Savetu za brigu i zaštitu životne sredine i Komisiji za razvoj i unapređenje poljoprivrede. Pored Komisije za razvoj i unapređenje poljoprivrede, postoji i Savet za poljoprivredu koji je formirala skupština. Trinaest članova Saveta primali su mesečnu naknadu u iznosu od 12.500 do 25.000 dinara za period kada su se sastali svega dva puta. Iz uvida u zapisnike, DRI je utvrdio da je jedna od dve sednice održana telefonskim putem. SO Pećinci je u junu 2014. godine smanjila broj članova sa 13 na pet i promenila iznos naknade na 2.000 dinara po sednici. Inače, u opštinskom Odeljenju za privredu postoji radno mesto sa opisom posla Stručno-operativni poslovi za poljoprivredu i razvoj.
Još jedan primer kloniranja su Savet za privredu i Privredni savet. Prvi je formirala skupština, a drugi naknadno opštinsko veće jer, kako su naveli opštinari, skupštinski Savet nije zadovoljio očekivanja. I pored neispunjenih očekivanja, Savet za privredu koštao je tokom 2014. godine građane više od million dinara. Privredni savet, čiji se broj sa pet povećao na 12, koštao je pet puta više. Za ukupno 16 sastanaka u trajanju od oko sat vremena tokom radnog vremena 2014. godine članovima je utvrđena mesečna naknada od oko 30.000 dinara. Među “najstručnijim ljudima koje opština Pećinci ima”, kako je sastav Privrednog saveta predstavljen DRI, našli su se čelnici opštine redom: predsednik opštine, zamenik predsednika opštine, predsednik SO, zamenik predsednika SO, načelnik opštinske uprave, sekretar SO i pomoćnici predsednika opštine Pećinci, Opštinski javni pravobranilac i dr.
I Komisija za izradu nacrta odluka opštine Pećinci je građane ove opštine tokom 2015. Godine koštala 854.436 dinara, i to za mesečnu naknadu od 15.000 dinara koliko je iznosila naknada za sekretara Opštinskog veća, sekretara Skupštine opštine i opštinskog pravobranioca.
Bačka Palanka: Komisije popisuju pse u prihvatilištu i odlučuju o tome kada se otvaraju plaže
Meni
U sastavu Komisije za javne nabavke u Bačkoj Palanci imenovani su, prema izveštaju DRI, redom zaposleni u opštinskoj upravi i to šef službe za javne nabavke, službenik za javne nabavke, rukovodilac odeljenja za finansije i budžet i rukovodilac odeljenja za opštu upravu i zajedničke poslove. Za angažovanje koje im je u opisu posla tokom 2014. godine isplaćeno im je više od 400.000 dinara bruto.
Bačkopalanačka skupština formirala je tzv. Uredništvo službenog lista, u kojem pet zaposlenih u opštini prima naknadu za ono što im je u opisu radnog mesta. Godine 2014. isplaćeno im je više od 292.000 dinara bruto. Na konstataciju revizora da u sistematizaciji radnih mesta postoje izvršioci kojima je u opisu posla da odrede “redosled objavljivanja odluka u službenom listu”, odgovorno lice je odgovorilo da će “izmeniti opis poslova sistematizovanih radnih mesta”.
Komisiju za pripremu NEP obrazaca čini sedam članova od kojih je pet zaposleno u opštinskoj upravi. Zadatak Komisije je da izvrši popunjavanje, pripremu i kontrolu NEP obrazaca o evidenciji nepokretnosti radi dostavljanja Republičkoj direkciji za imovinu RS. Ovaj posao je u nadležnosti Odeljenja za privredu. Članovima komisije, među kojima su načelnik opštinske uprave, šef službe za imovinsko-pravne i stambene poslove i troje zaposlenih na poslovima za imovinsko–pravne i stambene poslove, 2014. godine isplaćena je bruto naknada 826.922,23 dinara. I u Bačkoj Palanci pojavljuje se fenomen kloniranja komisija: Komisija za pribavljanje i raspolaganje nepokretnostima u javnoj svojini Opštine i Komisija za sprovođenje postupka raspolaganja nepokretnostima u državnoj svojini. U obe komisije su angažovani službenici zaposleni na poslovima koji su zadatak komisija.
Kao svojevrsna ponuda za tezgarenje, opštinskim službenicima u Bačkoj Palanci na raspolaganju su i komisije sledećih naziva: Komisija za davanje u zakup bilborda, Komisija za popis pasa u prihvatilištu u Novoj Gajdobri, Komisija za utvrđivanje ispunjenosti minimalno-tehničkih uslova za početak rada plaža na teritoriji Opštine Bačka Palanka.
Ruma: Komisija košta i kada ne radi ništa
Meni
Dve sednice mandatno-imunitetne komisije opštine Ruma u ukupnom trajanju od 35 minuta koštale su poreske obveznike gotovo 600 hiljada dinara, dok je iznos od gotovo million dinara isplaćen komisiji za kadrovska i administrativna pitanja i radne odnose, koja je održala 14 sednica u ukupnom trajanju od šest sati i 54 minuta. Najskuplji je rad tri radna tela čijim je članovima isplaćen iznos od dva miliona dinara, iako nijednom nisu zasedali.
Komisija za kadrovska i administrativna pitanja i radne odnose Skupštine opštine Ruma je 26.6.2013. godine donela Pravilnik kojim je određeno da članovi stalnih radnih tela imaju pravo na mesečnu novčanu naknadu u iznosu od 4.500 dinara, osim članova Komisije za kadrovska i administrativna pitanja i radne odnose, koji imaju pravo na mesečnu novčanu naknadu u iznosu od 7.200 dinara. Predstavnici Rume su za ovakvu odluku državnom revizoru dali objašnjenje da ova komisija „radi više, češće se sastaje”, ali i da je visina naknade “zatečeno stanje“.
Bački Petrovac: Kako je komisija za uništenje pečata uspešno obavila zadatak
Meni
U opštini Bački Petrovac naknada za rad članovima povremenih radnih tela određena je trajanjem: za sednice duže od četiri sata članovi dobijaju 4.000 dinara, za kraće – duplo manje. U praksi, niko baš i ne gleda na sat, pa članovi čim dođu na sednicu sleduje naknada od 3.500 dinara.
O ovome najbolje svedoči slučaj Komisije za uništenje pečata i štambilja čiji je zadatak, kako joj i ime kaže, bio da uništi pečat i štambilj Opštinskog javnog pravobranilaštva opštine Bački Petrovac. Za ovaj posao, navodi se u izveštaju DRI, imenovana su četiri člana koja su 26. avgusta 2015. godine za manje od 30 minuta uspešno obavili zadatak i za to nagrađeni sa ukupno oko 15.000 dinara.
Bez gledanja na sat i trajanje sednica, članovima Komisije za sprovođenje postupka komasacije zemljišta pripada dnevna naknada od 800 do 5.000 dinara, dok članovi Međuopštinske radne grupe za koordinaciju međusobne saradnje u upravljanju komunalnim otpadom u ovoj opštini imaju dnevnu naknadu od 4.000 dinara i pravo na naknadu putnih troškova.
U Bačkom Petrovcu nepokretnostima se bave četiri komisije: Komisija za pitanja raspolaganja nepokretnim stvarima u svojini opštine, Komisija za davanje u zakup, otuđenje i pribavljanje nepokretnosti u javnu svojinu, Komisija za davanje u zakup građevinskog zemljišta u svojini opštine i Komisija za sprovođenje javnog nadmetanja za davanje u zakup poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini.
Da oni koji u Bačkom Petrovcu već primaju platu iz budžeta vole da zarade i nešto sa strane svedoči podatak da su pojedini funkcioneri i zaposleni ostvarili profit od 240.000 do 750.000 hiljada dinara. Tokom 2014. godine načelnik Opštinske uprave je bio član sedam komisija, a predsednik opštine je bio član četiri radna tela. Jedan opštinski službenik je primio naknadu u 48 komisija za javne nabavke. Ipak, rekorder je rukovodilac Odeljenja za budžet, finansije i poresku administraciju koji je od 2013. do 2015. godine bio član 51 komisije!
Ranka Ivanoska (VOICE)
