Ladislav Nemet: Prvi Vojvođanin na tronu beogradskih nadbiskupa

Kada je 5. novembra Apostolska nuncijatura u Srbiji saopštila da je papa Franja imenovao dosadašnjeg zrenjaninskog biskupa Ladislava Nemeta za beogradskog nadbiskupa i metropolita Beogradske nadbiskupije, prva reakcija među katoličkim vernicima u Srbiji verovatno je bilo ushićenje što, prvi put za bezmalo 100 godina obnovljenog rada nadbiskupije, na njeno čelo dolazi sveštenik koji je rodom sa ovih prostora.

Uistinu, nijedan od njegovih šest prethodnika nije rođen na teritorije današnje Srbije – svi su rođeni ili na teritoriji današnje Hrvatske ili Slovenije. Nemet je Vojvođanin, rođeni Odžačanin (odrastao u tzv. Barici, naselju uz prugu koja spaja Odžake i Bogojevo). Istovremeno, od 1924, kada je obnovljena Beogradska nadbiskupija, prvi je Mađar (njegovo ime je izvorno László) koji je imenovan na dužnost beogradskog nadbiskupa i metropolita. Mađari inače čine oko 70 odsto katoličkih vernika u Srbiji.

Na tu činjenicu  podsetio je i sâm novi nadbiskup.

„Nakon 104 godine u zgradu u kojoj je danas smešten Ordinarijat, ponovno dolazi da živi jedan Mađar. Nekada je tu živeo ambasador Austrougarske koji je bio Mađar. Drago mi je da sam ovde“, kazao je Nemet u obraćanju nakon što je imenovan beogradskim nadbiskupom i metropolitom.

Naši sagovornici iz Rimokatoličke crkve u Srbiji, čija imena ne otkrivamo jer nemaju ovlašćenja da javno istupaju, navode da je Nemeta upravo poreklo – i zavičajno i nacionalno – preporučilo za novu dužnosti.

Proteklih 14 godina proveo je na mestu zrenjaninskog biskupa, dakle, veoma dobro poznaje ovdašnje prilike ali i, rekoše mi, politički život. U dva mandata biran je za predsednika Međunarodne biskupske konferencije sv. Ćirila i Metoda, koja okuplja biskupe iz Srbije, Crne Gore i Severne Makedonije. Potom, kao pripadnik mađarske nacionalne zajednice ima više šanse da ostvari svoju želju kao nadbiskup – da bude metropolit svih katolika koji žive na teritoriji Srbije i beogradske metropolije (kojoj pripadaju subotička i zrenjaninska biskupija), što njegov prethodnik, Stanislav Hočevar, ipak nije mogao postići pošto se ne služi mađarskim jezikom.

Uz maternji, mađarski, Nemet govori srpski, engleski, nemački, poljski, talijanski i hrvatski jezik.

Kad smo već kod Hočevara, on je na mestu beogradskog nadbiskupa i metropolita ostao, po papinoj želji, dve godine duže. Naime, nakon što biskup ili nadbiskup napuni 75 godina života dužan je da od Svetog Oca (pape) pismenim putem zamoli odlazak u penziju. „Sveti Otac tada može odlučiti drugačije i zamoliti biskupa da ostane duže na službi, onoliko vremena koliko smatra da je potrebno (razlozi tome mogu biti razni) kako bi se imalo dovoljno vremena da se ispita mišljenje biskupa, sveštenika, laika o predloženim kandidatima…). U takvim prilikama Sveti Otac svakako vremenski tačno odredi dokle produžava nekome službu.“

Dan pre Hočevarovog 75. rođendana, 11. novembra 2020, na kraju svečane mise povodom njegova dva jubileja, 75 godina života i 20 godina biskupske službe pastira, apostolski nuncije u Republici Srbiji mons. Lučano Surijani saopštio je papinu želju da beogradski nadbiskup ostane na tom mestu  još dve godine. 

Za odluku pape Franje da bude imenovan za novog beogradskog nadbiskupa i metropolita, Ladislav Nemet je rekao da ju je „nije bilo lako prihvatiti, ali kada papa zove onda čovek i kaže – da.“

„Bilo mi je teže 2008. godine prihvatiti da kao redovnik, ali novi biskup, dođem u Zrenjanin. To je za redovnika bilo nešto novo. Ovoga puta imao sam malo više vremena za razmišljanje. Nadam se da moja Zrenjaninska biskupija koju sam vodio do sada i koju ću voditi i dalje dok Sveta Stolica ne odluči drugačije, da će ta biskupija razumeti razloge zašto ju teškim srcem napuštam. Za mene su u četrnaest i po godina u Zrenjaninu stvorili sliku mesne Crkve koja će me pratiti do kraja života i nikada neću zaboraviti Zrenjanin. Tu će pomoći i činjenica da sam od danas i metropolit, a tu nas veže i Subotička biskupija i zahvaljujem se dijecezanskom upravitelju Subotičke biskupije što je danas došao na proglašenje ovoga dekreta Svete Stolice. Isto tako, kada bude imenovan novi zrenjaninski biskup, mi ćemo svakako sarađivati. Zrenjanin će ostati i u mom srcu i mojem krugu možda ne zadaća i zadataka, ali interesa da.“

Ustoličenje Ladislava Nemeta za novog beogradskog nadbiskupa i metropolita planirano je za 10. decembar u 11 sati u katedrali Uznesenja Blažene Djevice Marije u Beogradu.

Nadbiskup Nemet rođen je u Odžacima, 7. septembra 1956. godine. U red Verbita (Družba Božije Reči) stupio je 7. septembra 1977. godine, a visokoškolsko obrazovanje stekao je u Penežnou, u Poljskoj. U istom gradu je 8. septembra 1982. godine položio doživotne redovničke zavete. Magistrirao je na Lublinskom katoličkom univerzitetu 7. aprila 1983, a za sveštenika je zaređen u Odžacima 1. maja 1983. godine. Između 1985. i 1987. godine nastavlja školovanje u Rimu, a između 1987. i 1990. godine duhovnik je na Filipinima.

Doktorat iz dogmatike na Papinskom univerzitetu Gregoriana u Rimu stiče 1994. godine. Od 1994. i 2000. godine  predaje dogmatiku u Austriji na Filozofsko-teološkoj višoj školi Verbita, a između 2000. i 2004. godine vrši službu na stalnom međunarodnom predstavništvu Svete Stolice u Beču.

Između 2004. i 2007. provincijal je Verbita u Republici Mađarskoj, a za generalng sekretara Mađarske katoličke biskupske konferencije imenovan je 15. juna 2006. godine i tu službu obavlja sve do 2008. godine.

Papa Benedikt XVI ga je 23. aprila 2008. godine imenovao za zrenjaninskog biskupa a zaređen 5. jula iste godine u zrenjaninskoj katedrali. Za Nemeta je ta nova dužnost označila i povratak u Srbiju, nakon više od 30 godina službe u inostranstvu.

„Napustio sam Jugoslaviju 1977. godine, a sad se vraćam u Srbiju koja traži mesto na političkoj karti Evrope. Drago mi je da je Srbija u poslednje vreme prihvatila dva, za nas vrlo važna zakona: Zakon o crkvama i verskim zajednicama i Zakon o vraćanju imovine crkvama i verskim zajednicama. Ovi dokumenti svedoče o čvrstoj odluci i spremnosti države da ispravi istorijsku nepravdu, ali su jednako tako i temelj za saradnju između crkava i države“, rekao je kao novi biskup u obraćanju vernicima i crkvenim velikodostojnicima u zrenjaninskoj katedrali.

Unutar Rimokatoličke crkve u Srbiji Nemet slovi za osobu velikog životnog iskustva i naročito se ističu brojne pozitivne promene koje je uneo u Zrenjaninskoj biskupiji. „Vodio je i završio Sinodalni proces biskupije trudeći se da sagleda aktuelnu situaciju, sprovodeći razne ankete i ispitavanja i dajući nove smernice koje polako počinju da se sprovode.“

Ipak, Nemet na novoj dužnosti nije samo nasledio Stanislava Hočevara, već i izazove s kojima se suočavao bivši nadbiskup i metropolit.

Njegovo nekadašnje oduševljenje Zakonom o vraćanju imovine crkvama i verskim zajednicama (obaška deo o mestu koja Srbija traži na političkoj mapi Evrope!) na optimizam zamenjeno je u međuvremenu nezadovoljstvom što ni posle 14 godina Rimokatoličkoj crkvi nije vraćena sva imovina.

Prema poslednjem preseku stanja Agencije za restituciju, Rimokatoličkoj crkvi vraćeno je 82 odsto traženih površina zemljišta i tek 39 odsto traženih objekata.

Rimokatolička crkva je nezadovoljna i statusom veronauke u školama, uostalom kao i druge priznate konfesije u Srbiji. Krajem prošle godine, poglavari šest crkava i verskih zajednica u Srbiji uputili su najvišim državnim zvaničnicima zahtev da se reši problem statusa veronauke, a time i problem više od dve hiljade veroučitelja. Oni su tada zatražili da samostalno nadziru ostvarivanje verske nastave u saglasnosti sa sopstvenim verskim učenjem.

Novi nadbiskup nasledio je još nešto – davnašnje očekivanje rimokatoličkih vernika u Srbiji da ih poseti njihov poglavar.

Proteklih godina, naime, iskristalisale su se, pre svega za Srpsku pravoslavnu crkvu, dve ključne prepreke za posetu pape, kao poglavara rimokatolika, Srbiji. Prvi je odnos Vatikana prema fašističkoj tzv. Nezavisnoj državi Hrvatskoj i njenim zločinima tokom Drugog svetskog rata nad Srbima, Jevrejima i Romima. Bivši patrijarh SPC Irinej je još 2012. godine izjavio da „papin put do Srbije vodi preko Jasenovca“ i da se od Katoličke crkve očekuje izvinjenje.

Druga prepreka je tesno povezana s prvom: nastojanje Katoličke crkve da proglasi za sveca Alojzija Stepinca, zagrebačkog nadbiskupa tokom Drugog svetskog rata. Za SPC je Stepinčeva kanonizacija sporna zbog toga što se nije značajnije usprotivio politici NDH.

Do toga do danas ipak nije došlo zahvaljujući mešovitoj katoličko-pravoslavnoj komisiji koja je formirana na inicijativu pape Franje 2015. godine.

„Spreman je za dijalog, stoga verujem da može doneti novinu u sagledavanju problematike po istom pitanju“, objasnio mi je dobri poznavalac novog nadbiskupa naglašavajući da će i Nemet negovati stav da „u Republici Srbiji katolički svet postoji na relaciji Đevđelija–Beograd–Horgoš, a ne na relaciji Beograd–Zagreb–Ljubljana.“

Sećamo se da je Zrenjaninska biskupija jedina u Srbiji u kojoj je bogosluženje dozvoljeno samo vakcinisanim sveštenicima, a biskup Ladislav Nemet kazao je u novembru 2021. da je za njega “pitanje zdravlja pitanje ljubavi prema bližnjima”. Pre toga, u prvoj godini pandemije, 2020, doneta je odluka da nema više forme pričešćivanja na jezik, samo na dlan, da svećenici moraju da dezinfikuju ruke pre pričesti i kada dolaze u crkvu budu čisti, ali da sve to nije pomoglo da se broj zaraženih smanji. “Zato sam došao do te odluke, razgovarao sa nekoliko sveštenika i mogu reći da svi oni koji pripadaju banatskoj, odnosno Zrenjaninskoj biskupiji, svi sveštenici su primili vakcine, najmanje dve, a neki i po tri, kao i ja što sam” rekao je Nemet. Biskup je naveo da je i prilikom ulaska u Vatikan morao da pokaže potvrdu o vakcinaciji i da mu je objašnjeno da niko tamo ne može da radi ukoliko nije vakcinisan ili je preležao bolest, ili pak poseduje negativan antigenski test.

Denis Kolundžija (VOICE, foto: Beta)