Samo 20 dana pred redovne izbore, Nacionalni savet crnogorske manjine u Srbiji raspušten je rešenjem Ministarstva za državnu upravu i lokalnu samoupravu, a pripreme za izbore za novi nacionalni savet koji se održavaju 4. novembra protiču u znaku najava bojkota i optužbi da su se u poseban birački spisak upisivali i oni koji nisu Crnogorci, već su dobili stranačku SNS direktivu da to učine.
Tek stečena manjinska prava Crnogorci su u prvom sazivu nacionalnog saveta iskoristili za međusobne optužbe, svađe i nacionalno prebrojavanje. Pomirljiviji glasovi tvrde da je buran mandat prošlog saziva rezultat neiskustva najmlađe nacionalne manjine. Međutim, ni kampanja za predstojeće izbore ne obećava nacionalno pomirenje “pravih”, “kvazi” i Crnogoraca “po ambiciji”, pa su već pri prikupljanju potpisa za kandidaturu usledili pozivi na bojkot i otvorene prozivke na račun političara koji su se direktno upleli u izborni proces. Matična država očekuje od nadležnih organa da proveri navode o zloupotrebama i mešanju politike u osetljiv izborni proces, rekao je za VOICE direktor Uprave za dijasporu Crne Gore Predrag Mitrović.
Udruženje Crnogoraca iz Kule iznelo je optužbe da su se u poseban birački spisak Crnogoraca upisivali “necrnogorci”, i to po direktivi Srpske napredne stranke (SNS), kao i da su sami funkcioneri i aktivisti SNS-a inicirali prikupljanje potpisa i biranje elektora.
Slobodan Balandžić iz tog udruženja kaže da se vladajuća stranka otvoreno uključila u sakupljanje potpisa za kandidovanje elektora što je, tvrdi, saznao i u prepisci sa jednom od poverenica SNS-a. “Crnogorski nacionalni savet se bira elektorskim putem, što znači da svaki elektor mora da prikupi 45 potpisa građana upisanih u poseban birački spisak. Oni su to shvatili kao političku aktivnost, upregli su stranačku logistiku i time praktično otežali ili potpuno onemogućili da nacionalna udruženja prikupe potpise. Kada sam je pitao za koju se listu kandiduju, rekla mi je za SNS, što je skandalozno. To znači da ovakav potez nema nikakve veze sa ostvarivanjem manjinskih prava, već sa uzurpacijom istih od strane vladajuće partije”, kaže Balandžić i dodaje da su se – osim u Kuli – slične stvari dešavale i u Pančevu, Smederevu, Smederevskoj Palanci, Valjevu, Mionici, Lajkovcu, Užicu…
Balandžić tvrdi da je značajno povećan broj upisanih u poseban birački spisak crnogorske manjine i da je iz pouzdanih izvora saznao da se među novim biračima nalaze pripadnici drugih nacionalnih manjina koji su povezani sa SNS-om.
Kula: U jeku kampanje ostali bez kancelarija
Dan kada je istekao rok za podnošenje kandidatura za elektore za izbor crnogorskog Nacionalnog saveta, rešenjem opštinske građevinske inspekcija 4. oktobra 2018. godine zabranjeno je korišćenje poslovnih objekata u kojima se, između ostalog, nalaze i kancelarije Udruženja Crnogoraca opštine Kula. U ovom udruženju kažu da su o ovome saznali iz saopštenja lokalnog odbora opozicione Demokratske stranke.
Dok u kulskom DS-u sumnjaju da je ovakva odluka početak “prljave kampanje” za prevremene lokalne izbore u ovoj opštini, u crnogorskom udruženju veruju da je ovavka odluka uperena i protiv njih, jer su se otvoreno zamerili vladajućem SNS-u optužbama da se mešaju u izborni proces za novi crnogorski savet.
“Već sada je jasno da crnogorska zajednica u Srbiji neće imati autohtone predstavnike u nacionalnom savetu jer se predlažu kandidati koji su preko noći postali Crnogorci jer su pre svega stranački podobni”, smatra Balandžić čije udruženje otvoreno pozvalo na bojkot izbora koji su već u predizbornoj kampanji obesmišljeni.
Udruženje Crnogoraca iz Kule se obratilo sa svojim sumnjama predstavnicima matične države Crne Gore.
Direktor Uprave za dijasporu Crne Gore Predrag Mitrović za VOICE kaže da sa pažnjom prate pripreme za predstojeće izbore za Nacionalni savet crnogorske manjine u Srbiji.
“Par naših udruženja je revoltirano informacijama da postoje neregularnosti i zloupotrebe pojedinih političkih partija oko upisa u poseban birački spisak i najavila su bojkot predstojećih izbora. Mi pozivamo i očekujemo da nadležni organi Republike Srbije utvrde da li su ovi navodi tačni, što će vjerujemo oni i učiniti jer je prije svega u interesu Republike Srbije i njenih nadležnih organa i institucija da pripreme i sami izbori za savjete nacionalnih manjina proteknu u najboljem redu jer se radi o osjetljivom i za svaku demokratsku državu važnom pitanju ostvarivanja i zaštite ljudskih i manjinskih prava. Savjeti nacionalnih manjina su nezavisna tijela i proces pripreme oko izbora za ova tijela treba maksimalno depolitizovati, i to sigurno znaju nadležni organi Srbije”, naveo je Mitrović.
Nadležni organi matične države ne veruju da je bojkot dobar način da se nacionalna udruženja odrede prema navodno neregularnim izborima.
“Naša zajednica u Srbiji treba da pokaže razumijevanje i strpljenje i ostavi nadležnim organima da se bave ovim pitanjma, a da se oni sami fokusiraju na što kvalitetniji izbor svojih predstavnika u novi nacionalni savet”, rekao je Mitrović.
Ko je ovde zbog para, a ko zbog gusala?
Uplitanje partijskih i ličnih interesa u rad Nacionalnog saveta Crnogoraca nije novost, jer su prethodni mandat obeležile svađe na ivici fizičkih obračuna i dugotrajan sukob pojedinih članova sa jedinom nacionalnom strankom, Crnogorskom partijom. U nizu sukoba “ko je Crnogorac, a ko baš i nije”, krajem 2017. godine Crnogorska partija i Nacionalni savet Crnogoraca u Srbiji polemisali su oko “načina predstavljanja crnogorske manjine u Srbiji”, a suštinski oko raspodele novca.
Da li je recitatorska smotra na crnogorskom jeziku ili su guslarske večeri način da se Crnogorci predstave u Srbiji, pitanje je koje je otkrilo srž sukoba između članova Nacionalnog saveta koji zastupaju Crnogorsku partiju i onih koji su u savet ušli kao prikriveni predstavnici drugih političkih partija. Konačno, Miodrag Becić, predsednik tadašnjeg saziva Nacionalnog saveta otvoreno je prozvao Crnogorsku partiju da je to što je nacionalna ne amnestira od činjenice da je politička, te da kao takva ne sme da se meša u rad saveta. Crnogorska partija je, pak, optužila većinu u savetu da ništa nisu učinili na uvođenju crnogorskog jezika u službenu upotrebu, te da “guslari sa srpskim kapama” nisu način da se predstavi crnogorski nacionalni identitet.
Kulminacija sukoba dogodila se u maju ove godine kada je Crnogorska partija (CP) obavestila javnost da su Ministarstvo za državnu upravu, Ministarstvo finansija, Kancelarija za ljudska i manjinska prava i Agencija za borbu protiv korupcije upozorili Nacionalni savet o nezakonitom konkursu na kojem su udruženjima samih članova saveta dodeljena sredstva.
U tadašnjem saopštenju CP navedeno je da je predsednik Saveta svom udruženju nameravao da uplati 250.000 dinara, predsednik Izvršnog odbora Miloš Paović svom udruženju 300.000 dinara. Potpredsednik saveta 610.000 dinara, član izvršnog odbora tek registrovanom udruženju – 300.000 dinara. “U praksi 20 nacionalnih saveta u Srbiji nije zabeležen toliki nivo sukoba interesa i nepotizma kao u slučaju crnogorskog saveta”, ocenila je tada Crnogorska partija.
Ta stranka je najavila da će se aktivno uključiti u ovogodišnje izbore za savet, ali niko od potencijalnih elektora sa liste Crnogorske partije nije želeo ovo da potvrdi. Dragica Vukotić, elektorka iz Vrbasa, nije želela da potvrdi da će biti na listi koju delegira Crnogorska partija. “Mi zbog specifičnosti elektorskog izbora idemo samostalno. Svako za sebe i u zavisnosti od toga koliko će biti elektora na licu mesta ćemo se dogovoriti oko lista. Dakle, idem sama i tamo ću proceniti koja se opcija zalaže za ostvarenje suštinskih manjinskih prava, a ne za lične ambicije i zloupotrebu budžetskih para. Prethodni saziv je bio sramota za svakog Crnogorca u Srbiji. Većina u savetu se bavila sobom i međusobnim svađama i sve se manje-više vrtelo oko para. I posle svega – koliko znam – isti ljudi su ponovo kandidovali. Ukoliko ponovo budu izabrani, nemam nameru da učestvujem”, kazala je Dragica Vukotić.
Vrbas: U sedištu crnogorskog saveta nema mesta za crnogorski jezik?
Sedište Nacionalnog saveta crnogorske manjine je u Vrbasu gde im je lokalna samouprava ustupila prostorije, ali ne i službenu upotrebu jezika na koju Crnogorci imaju zakonom zagarantovano pravo. Jedina opština u Vojvodini koja je postupila u skladu sa zakonom još 2010. godine je opština Mali Iđoš koja je ujedno i sedište Crnogorske partije. I pored činjenice da je u Vrbasu sedište crnogorskog Nacionalnog saveta, da prema rezultatima popisa stanovništva iz 2011. na teritoriji Vrbasa živi više od 7.000 pripadnika crnogorske zajednice, to jest 17,5 odsto od ukupnog broja stanovnika, kao i da su većinu članova u prethodnom sazivu činili upravo Vrbašani, predlog da crnogorski jezik bude uveden u službenu upotrebu u dva navrata nije naišao na podršku vladajuće opštinske većine: 2013. godine ovaj predlog nije usvojila vladajuća većina na čelu sa Demokratskom strankom, a od 2015. godine vladajuća većina na čelu sa SNS-om ignoriše ovaj zahtev.
Ranka Ivanoska (VOICE)
