Poljoprivrednici u Kukujevcima, u šidskoj opštini, ostali su bez mogućnosti da licitiraju dobar deo državnog poljoprivrednog zemljišta jer je te njive u procesu povraćaja imovine koja je oduzeta nakon Drugog svetskog rata dobila Srpska pravoslavna crkva, koja u ovom selu pre ratnih dešavanja devedesetih godina nije ni bila prisutna. Do tada, u Kukujevcima je živelo uglavnom hrvatsko stanovništvo. Devedesetih su doselili Srbi iz Hrvatske, a gradnja pravoslavne crkve počela je 2013. godine.
Srpskoj pravoslavnoj crkvi, odnosno Eparhiji sremskoj, država je u tom mestu restitucijom dala 61 hektar, od ukupno 295,6 hektara oranica. To zemljište ranije joj nije pripadalo, jer u Kukujevcima pravoslavne crkve nije ni bilo, pa nije jasno po kom osnovu ga je sada dobila.
Prema saznanjima VOICE-a, episkop sremski Vasilije ustupio je potom njive dobijene u restituciji jednom od od najvećih poljoprivrednika u ovom delu Vojvodine. Meštani su tako ostali bez mogućnosti da licitiraju državno zemljište i da se bave poljoprivredom na površinama koje su dosad obrađivali, dok je, s druge strane, poljoprivrednik kojem je crkva dala oranice proširio svoje veliko imanje u Sremu.
Zbog toga trpe mali poljoprivrednici u Kukujevcima, mahom proizvođači duvana i povrća, koji na raspolaganju gotovo da nemaju državnih oranica pa neće ni zasaditi dosadašnje površine.
„Prema rešenjima Agencije za restituciju, ukupno poljoprivredno zemljište u državnoj svojini u opštini Šid koje je vraćeno Srpskoj pravoslavnoj crkvi iznosi 1.395 hektara. Površina državnog poljoprivrednog zemljišta u mestu Kukujevci, vraćenog SPC iznosi 61 hektar“, rečeno je za VOICE u Opštini Šid, u Kancelariji za poljoprivredu.
Ukupno u mestu Kukujevci, prema podacima Republičkog geodetskog zavoda Šid, ima 295,6 hektara poljoprivrednog zemljišta. Prema Godišnjem programu zaštite, uređenja i koriščenja poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini za 2019, u ovom mestu za izdavanje u zakup je predviđeno 263,3 hektara, odgovoreno nam je iz Opštine.
Kako kažu, prema tom programu biće održano javno nedmetanje za ove oranice. U toku je priprema potrebne dokumentacije za raspisivanje postupka javne licitacije, koja će uz saglasnost Ministarstva poljoprivrede, biti sprovedena u narednom periodu.
Uništavaju i najbogatije i najvrednije selo
Poljoprivrednici u Kukujevcima, povrtari i duvandžije, ne očekuju pak da će za njih biti licitacija, jer nema slobodne zemlje za koju oni mogu da se nadmeću. Zbog toga se urušava i ovo selo, poznato kao najuspešnije u Srbiji u proizvodnji duvana – mnogi su od tog posla digli ruke jer više nemaju gde da gaje ovu, niti bilo koju drugu kulturu.
„Ne znamo tačno koliko je crkva dobila zemlje, to za nas nisu dostupni podaci. Svakako je dobila dosta, s obzirom na to koliko mi imamo na raspolaganju. Ali, bili smo uskraćeni za državne oranice i ranije jer slobodne zemlje kod nas već neko vreme nema. Davana je velikim stočarima po pravu prečeg zakupa. Zapravo, najveći deo dobijala je ZZ Ratar i njena farma bikova, u vlasništvu najvećih zemljoposednika u našoj okolini, koji se dogovaraju sa vladikom i oko crkvene zemlje u Kukujevcimma, Erdeviku… Malim stočarima daju po tom istom zakonskom pravu parcele udaljene po 40 kilometara od Kukujevaca, bez ikakvog smisla i opravdanosti, tako da su i oni ugroženi, a mi, ratari i povrtari, praktično nemamo ništa“, ispričali su za VOICE proizvođači duvana i povrća iz Kukujevaca.
Dodaju da već nekoliko godina, prvo zbog mahinacija velikih stočara, a sada i zbog davanja državne zemlje SPC-u, njima ostaju samo parčići.
„Mladi, nažalost, odustaju od proizvodnje duvana. Sitni privatni posedi koji su ostali izdaju se po enormno visokim cenama. Privatni zakup ide oko 500 evra po hektaru pa opet se otimamo za te parcele“, kažu Kukujevčani.
Pitaju se zašto se, recimo, Srpskoj pravoslavnoj crkvi ne vraća zemlja u Jameni u kojoj država ima dosta hektara, već baš u Kukujevcima ili Erdeviku. SPC je, poznato je, posedovala najviše zemljišta po Fruškoj gori koje je bilo slabijeg kvaliteta, a vraća joj se najbolja zemlja u ovom delu Srema od koje je živeo veliki broj porodica. Umesto duvana, bostana ili povrća, odnosno kultura koje donose veći prihod većem broju poljoprivrednika, sada je sve u rukama jednog velikog paora koji seje žito.
Katoličkoj crkvi vraćeno njeno
Župni upravitelj Srijemske biskupije u Kukujevcima Nikica Bošnjaković izjavio je za VOICE da je katoličkoj crkvi vraćeno sve zemljište koje joj je u tom mestu pripadalo, a da nema informacije o tome šta je dato Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
„Ništa po pitanju naše crkve u Kukujevcima nije vraćeno SPC-u, sve što je nama pripadalo je vraćeno katoličkoj crkvi“, kazao je Bošnjaković ali nije želeo da navede koliko je hektara nazad dobila Biskupija.
Davanje poljoprivrednog zemljišta pravoslavnoj crkvi nije komentarisao jer, kako je rekao, nema saznanja o tome, ali je kazao da u Kukujevcima i nije bila pravoslavna crkva već katolička.
Podsetimo, Kukujevci sa oko 2.000 stanovnika su pre ratnih dešavanja imali većinsko hrvatsko stanovništvo, a nakon iseljavanja Hrvata naselili su ga Srbi izbegli iz Hrvatske. Oni su započeli sa proizvodnjom duvana, jednim od najtežih poslova u poljoprivredi, a pokazali su se i kao uspešni povrtari što je doprinelo tome da se Kukujevci vode kao jedno od nabogatijih sela u Srbiji. Pozitivni ekonomsko-socijalni pokazatelji pratili su ovo mesto godinama unazad.
Prema podacima Republičkog zavoda za statsitiku (RZS) u Srezu šidskom, po popisu stanovništva iz 1948. godine u Kukukujevcima je živelo većinsko hrvatsko stanovništvo. Kako se može videti u “Popisu stanovništva po narodnostima” u ovom mestu bilo je ukupno 2.660 stanovnika. Od toga ih je 204 bilo srpske narodnosti, a 2.360 hrvatske.
Inače, u Srezu šidskom bilo je u to vreme ukupno 30.547 stanovnika. Među njima 15.764 Srba, a Hrvata 7.381.
U popisu stanovništva prema nacionalnoj pripadnosti iz 1991. godine navodi se da su Kukujevci imali 1.821 stanovnika. Srpske nacionalnosti ih je bilo 90, a hrvatske 1.622.
Crkva maher u razmeni zemlje
Kako je VOICE pisao, prošle godine je u obližnjem Eredviku takođe došlo do sporne restitucije u kojoj je Srpska pravoslavna crkva po sličnom scenariju dobila najbolje njive i ustupila ih lokalnom biznismenu. Poljoprivrednici su izgubili državne oranice u ovom mestu, a dokopala ih se Eparhija sremska tako što je izdejstvovala da crkvama u Berkasovu, Suseku… budu vraćene njive u Erdeviku, a ne u tim selima. Potom je lokalni biznismen davao Eparhiji sremskoj svoje njive za erdevičke, u aranžmanu sa vladikom Vasilijem.
Sada se, sumnjaju paori u Kukujevcima s kojima smo razgovarali, dešava slično – poljoprivrednik kojem je Eparhija sremska ustupila njive dobijene u restituciji verovatno će s crkvom menjati oranice koje poseduje na drugim, lošijim lokacijama za kukujevačke, uz pogodbu.
Kako se navodi na sajtu Agencije za restituciju, vraćanje imovine oduzete posle Drugog svetskog rata crkvama I verskim zejdnicama je pri kraju – rešeno je više od 90 odsto predmeta.
Srpskoj pravoslavnoj crkvi vraćeno je 55.426 hektara zemljišta i 49.477 kvadratnih metara objekata. Sledeća verska zajednica po obimu vraćene imovine je Rimokatolička crkva kojoj je do sada pripalo ukupno 1.365 hektara zemljišta i 23.266 kvadratnih metara objekata.
Slađana Gluščević (VOICE)
