Politika u sportu: Malverzacije na domaćem terenu

Istraživanjem slučajeva postojanja dva paralelna sportska saveza, VOICE je na primeru opštine Kula otkrio isprepletenu mutnu mrežu odnosa između opštinskih funkconera i sportskih klubova, političkih stranaka i lokalnih biznismena. Osnivanje novog saveza, pored postojećeg, – posredno i neposredno podržala je vladajuća koalicija na čelu sa SNS, a veza politike i sporta ogleda se i u činjenici da više funkcionera iz vladajućih SNS, SPS i URS već neko vreme sede i u političkim i u sportskim foteljama. Upravo ova pojava je u Nacionalnoj strategiji za borbu protiv korupcije detektovana kao jedan od izvora „sivog“ finansiranja sporta, trgovine uticajem i dr. zloupotreba.

Pored Sportskog saveza opštine Kula (Stari savez), u evidenciji Agencije za privredne registre nedavno je osvanuo i Savez sportova opštine Kula (Novi savez). Uvidom u dostupnu dokumentaciju, Novi savez održao je osnivačku skupštinu istoga dana kada je od Skupštine opštine Kula dobio saglasnost za korišćenje imena opštine. Dok je sednicom lokalnog parlamenta predsedavala Snežana Mrkaić (SPS), osnivačkom skupštinom Novog saveza predsedavao je njen suprug Nedeljko Mrkaić.

Ko je Ljubo Perišić?

Nedeljko Mrkaić je osnivačkom skupštinom predsedavao kao predstavnik Karate kluba „Tao“, osnovanog 2012. godine, a u kome je jedan od istaknutih članova poznati biznismen Ljubo Perišić. Perišić je vlasnik više firmi, između ostalih i firme „Eko-per“ sa sedištem u Šavniku, koja proizvodi durmitorsku izvorsku vodu „Diva“. Od 2012. godine, Perišić je sponzor KK Crvenka zvezda i FK Crvena zvezda u Srbiji, ali i Fudbalskog saveza i Košarkaškog saveza Crne Gore. Ovaj crvenački biznismen sa adresom u Šavniku pomaže i matični klub „Tao“, ali i druge sportske klubove u kulskoj opštini. Upravo u ovoj zapadnobačkoj varoši Perišić je 2006. godine započeo poslovni uspon privatizacijom preduzeća DPP Budućnost, a potom i Fabrike stočne hrane Crvenka. Matično preduzeće „Permark“ i Fabrika stočne hrane neslavno su 2013. godine završila u stečaju.

Da iza inicijative za osnivanje paralelnog saveza ne stoji nasumična građanska inicijativa već upravo politička volja, svedoči i pismena molba inicijativnog odbora za saglasnost korišćenja imena opštine od 5. februara. U kopiji koju poseduje VOICE unapred se kao sedište budućeg saveza navodi Lenjinova 11, adresa opštinske zgrade. U istom dokumentu napominje se da se „saglasnost može dostaviti Ženskom rukometnom klubu Laki“. U upravi ovog kluba sedi Marko Pešić (SNS), koji trenutno obavlja funkciju pomoćnika predsednika opštine. Pešić je, takođe, zakonski zastupnik Novog saveza. On nije jedini opštinski funkcioner sa uticajem u sportskim klubovima koji se finansiraju iz budžeta.

Član Opštinskog veća Miloš Tomić (SPS) sekretar je i udruženja „Sport za sve opštine Kula“, kao i član Regionalnog udruženja za radnički sport „Jugozapadna Bačka“. Oba udruženja dobijala su sredstva iz opštinskog budžeta.

O sportskoj karijeri zamenika predsednika opštine Velibora Milojičića (URS) svedoči disciplinska kazna zbog nesportskog ponašanja tokom utakmice MRK Kovin i RK Sivac 69. Milojičić je 6. decembra 2014. godine „u 60. minutu ometao regularno odvijanje utakmice tako što je kao odgovorni predstavnik ekipe povukao igrače sa terena“. Milojičić se u javno dostupnim dokumentima pominje kao predsednik kluba koji se takmiči u Drugoj rukometnoj ligi Sever, a delom se finansira iz opštinske kase.

Član Opštinskog veća za sport popravlja krovove milionima iz budžeta

Aktuelni član Opštinskog veća zadužen za sport Dušan Pjevač (SNS) u evidenciji Sportskog saveza Vojvodine vodi se kao predsednik KK Hajduk Izolater i ŽKK Hajduk M. Ova dva kluba više ne postoje u evidenciji sportskih udruženja u APR-u. Međutim preduzeće Izolater, čije je ime nosio jedan od dva kluba – postoji.  Kulsko preduzeće Izolater u privatizaciji 2003. godine kupio je Dušan Pjevač. U evidenciji APR-a ne postoji podatak kada je ovo preduzeće promenilo kulsku za novosadsku adresu, ali je Pjevač ostao na njegovom čelu i nakon što je 2012. godine stupio na funkciju člana Opštinskog veća zaduženog za sport. Kako otkriva VOICE, iz iste opštinske kase iz koje prima nadoknadu za rad, naprednjački funkcioner je inkasirao i više od 2,6 miliona dinara u korist preduzeća čiji je vlasnik. Pjevač se sa svojim preduzećem u oktobru 2014. prijavio za javnu nabavku sanacije krova OŠ “Petefi brigade” u Kuli. Procenjena vrednost nabavke iznosila je tri miliona dinara. Nabavka je najpre obustavljena, da bi početkom novembra lokalna samouprava potpisala ugovor vredan nešto više od 2,6 miliona dinara sa preduzećem Izolater kao najpovoljnijim ponuđačem. Ugovor sa opštinom Kula u ime preduzeća potpisao je član veća iste opštine – Dušan Pjevač! Iz Agencije za borbu protiv korupcije za VOICE su najavili da će po službenoj dužnosti ispitati konkrektan slučaj.

Zakon jasan, sprovođenje – u mutnom 

Zakonom o sportu delimično je stvoren okvir za unapređenje transparentnosti finansiranja iz javnih fondova. U članu 138 stoji da „lokalna samouprava preko svojih organa/teritorijalnih sportskih saveza uređuje bliže uslove, kriterijume i način i postupak dodele sredstava iz budžeta jedinice lokalne samouprave“, dok „predlog godišnjeg programa i programa svojih članova za ostvarivanje potreba i interesa građana podnosi teritorijalni sportski savez jedinice lokalne samouprave“. Ova procedura, kao jedina predviđena Zakonom, opisana je i u odgovoru generalnog sekretara Sportskog saveza Srbije Vladimira Bateza u kojem se zaključuje: “Svako odstupanje od navedene procedure predstavlja kršenje Zakona o sportu, što može imati velike posledice po lokalnu samoupravu“. U evidenciji Sportskog saveza Srbije teritorijalni sportski savez za kulsku opštinu je Stari savez, koji je osnovan 1998. godine.

Milioni iz budžeta -bez kriterijuma

Na osnovu predviđene zakonske procedure, Stari savez i lokalna samouprava sarađivali su do januara 2014. godine, iako ni u prethodnim godinama finansiranje sporta iz opštinske kase- nije bilo bez nepravilnosti. Nezakonite procedure i nenamensko trošenje otkriveno je u izveštaju Državne revizorske institucije za 2013. godinu. U izveštaju se, primera radi, navodi da je od 17,9 miliona namenjenih finansiranju sporta preko Starog saveza u 2013. godini ovoj organizaciji preneto 4,7 miliona, dok je 11,4 miliona dinara direktno uplaćivano sportskim klubovima bez pravilnika koji određuje kriterijume, bez javnog konkursa i bez potpisivanja ugovora. Budžetom za 2014. godinu za finansiranje godišnjeg programa Starog saveza opredeljeno je 17 miliona dinara, ali su i ova sredstva, prema dokumentaciji VOICE-a, direktno isplaćivana klubovima. Ovog puta, Stari savez ostao je uskraćen za 12 mesečnih zarada za 8 zaposlenih referenata koji su u stalnom radnom odnosu od 2002. godine, odlukom lokalne samouprave.

„Predsednik opštine Dragan Trifunović (SNS) nam je na sastanku rekao da je on budžetski nalogodavac i da će on raspolagati sredstvima. Prvih šest meseci klubovima delio je novac odlukama i zaključcima, često klubovima koji ne ispunjavaju zakonske uslove. Verovatno nakon opomena revizije, obratili su nam se u avgustu 2014. godine. Tražili su da hitno dostavimo plan drugu polovinu godine što je besmisleno. Posao saveza je da predlaže program za celu godinu. Onda je vlast rebalansom budžeta jednostavno obrisala Sportski savez i u istu stavku upisala ‘organizacije u sportu opštine Kula’. Ovakva formulacija kao pravno lice ne postoji. Od početka 2014. godine ne primamo plate. Nismo dobili otkaze, opštinska odluka koja se tiče našeg angažovanja nije ukinuta“, tvrdi referent Sportskog saveza Petar Bodrožić za VOICE. On se povodom čitavog slučaja obratio Sportskom savezu Srbije, republičkoj budžetskoj inspekciji, pokrajinskom sportskom inspektoru, ali i pravosudnim organima.

“Neko od nadležnih mora da reaguje.Republička budžetska inspekcija mi nije ulila nadu. U nekoliko navrata su me upućivali na druge organe. Rečeno mi je da raspolažu sa samo četiri inspektora i da su u 2014. godini dobili 275 prijava i da ne mogu da postignu sve. Neverovatno zvuči kada vam kažu da će biti izabrane one ‘najteže’ po kojima će postupiti. Da li to znači da oni koji nenamenski zloupotrebljavaju novac građana ‘na sitno’, u visini od desetak miliona dinara mogu da se nadaju da nikada neće ući u nadzor nadležnih organa?“, pita Bodrožić.

Član Opštinskog veća zadužen za sport Dušan Pjevač (SNS) potvrdio je za VOICE da trenutno postoji problem sa finansiranjem sportskih klubova. „I klubovi su u problemima, ali i lokalna samouprava jer ne možemo da prihvatimo neadekvatno pravdanje troškova od prošle godine i da nastavimo finansiranje“, rekao je Pjevač. Iako je najavio da će nagomilani problemi sa finansiranjem sporta biti rešeni u najskorijem roku, on nije znao da odgovori da li je opština Kula u međuvremenu napravila neophodni Pravilnik koji uređuje kriterijume za finansiranje sporta. O tome će se, rekao je, dogovoriti sa savezom, ne precizirajući sa kojim od dva postojeća. Na pitanje VOICE-a zašto je osnovan Savez sportova (Novi savez) pored postojećeg starog Sportskog saveza, Pjevač je rekao: “Taj novi savez jeste registrovan, ali još nije zaživeo“.

Paralelni savez nema u svom članstvu dovoljan broj klubova, a tu je i činjenica da samo jedna teritorijalna organizacija može biti priznata od strane Sportskog saveza Srbije i vršiti povereni posao. U Starom savezu kažu da ova organizacija okuplja 57 sportskih klubova sa teritorije opštine i da niko još uvek nije zvanično istupio iz članstva, iako je nekolicina, u kojima opštinski funkcioneri imaju uticaja, prisustvovala osnivačkoj skupštini Novog saveza. U molbi koju je inicijativni odbor Novog saveza dostavio SO Kula 5. februara ove godine navodi se da je cilj osnivanja saveza „rešavanje brojnih tehničkih, ali i suštinskih stvari iz oblasti sporta“. O žurbi da se osnuje paralelni savez svedoči i statut. U objavljenom dokumentu koji je potpisao Nedeljko Mrkaić, na nekoliko mesta potkrala se greška, te stoji da je „Skupština Saveza opštine Kula na sednici održanoj 11. februara 2015. godine usvojila STATUS SAVEZA SPORTOVA OPŠTINE VRBAS“.

Miodrag Šebek, stručni saradnik Sportskog Saveza Srbije, rekao je za VOICE da “član Sportskog saveza Srbije sa iste teritorije može postati samo jedan teritorijalni sportski savez”. “Za finansiranje programa sporta iz lokalnog budžeta članstvo u Sportskom savezu Srbije (SSS) bi trebalo da bude relevantno”, rekao je Šebek za VOICE. O zakonskoj mogućnosti da opština Kula počne da finansira sport preko novog saveza, u SSS kažu: “Na osnovu Pravilnika o odobravanju i finansiranju programa kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta – podzakonski akt, novoformirana sportska organizacija ne može koristiti niti raspolagati budžetskim sredstvima najmanje godinu dana od dana svog formiranja i do perioda dok se ne utvrdi njena uspešnost u radu.”

Neko u dugove, neko u Las Vegas

U međuvremenu, više od 50 klubova sa evidencije onih koji se finansiraju iz opštinskog budžeta nije dobilo novac od oktobra 2014. godine. Među njima su i klubovi sa brojnim članstvom i značajnim rezultatima. Oni kojima je VOICE postavio pitanja u kolikoj meri su povezani politika i sport, i kako se ova veza odražava na njihovo finansiranje, nisu želeli da govore o ovoj temi jer bi „svoje klubove na taj način doveli u nepovoljan položaj“. Dok kulski sportisti čekaju na rešenje lokalne samouprave u vezi sa njihovim finansiranjem, lokalna Kulska komuna objavila je vest da predsednik skupštine novoosnovanog Saveza sportova opštine Kula Nedeljko Mrkaić sa svojim klupskim kolegama Ljubom Perišićem i Veliborom Vasovićem putuje u SAD. “Tri predstavnika Karate kluba Tao, u okviru nacionalnog tima Srpske karate federacije, Global karate federacije Evrope, učestvovaće na Svetskom karate kupu, koji će od 2. do 5. aprila biti održan u Las Vegasu“. Trojica kulskih karatista, na čelu sa vođom delegacije prof. dr Žikom Bečanovićem, obići će i Los Anđeles i Holivud gde će američke majstore i studente upoznati sa najnovijim trendovima razvoja evropskog karatea.

Iza naizgled nesumnjivog naziva „nacionalni tim“, VOICE otkriva da je Srpska karate federacija jedan od brojnih „divljih” granskih saveza u Srbiji, koji nije priznat od strane Sportskog saveza Srbije, ali ni Ministartva za sport i omladinu i Olimpijskog komiteta Srbije. Jedini priznati karate savez je Karate federacija Srbije. Ni Global karate federacija Evrope nije evropska karate institucija kako ime navodi, već organizacija sa sedištem u Subotici. Manifestacija koja se održava u hotelima Paris i Casino u Las Vegasu je „USA Open & Junior International Cup“ i prema informacijama objavljenim na internetskoj prezentaciji www.usankf.org otvorenog je karaktera, a dva lasvegaska hotela u kojima noćenje košta od 89 do 179 američkih dolara u pozivnoj reči predsednika USA Karatea Džona Di Paskala predstavljena su kao “ambijent u kojem, uz igre na sreću svetske klase, nema premca po šopingu i restoranima“.

Ranka Ivanoska (VOICE)