Dva mobilna postrojenja za spaljivanje životinjskog otpada od ukupno šest koje je Srbija dobila 2012. godine od EU završila su ove godine u biznis poduhvatu namenski osnovanog preduzeća “Eko-vet plus”.
Dva mobilna postrojenja za hitno reagovanje u slučaju epidemija i masovnih uginuća dobio je prethodno novosadski Institut za veterinarstvo. Direktor instituta Miroslav Ćirković je 2015. godine sa gradonačelnikom Milošem Vučevićem (SNS) najavljivao otvaranje modernog postrojenja za spaljivanje životinjskog otpada u novosadskom prigradskom naselju Šangaj. Dve godine kasnije, tek osnovano preduzeće bivšeg rukometaša Vojvodine Branislava Radišića, „Eko-vet plus“ pojavilo se kao finansijer “nastrešnice za pokrivanje opreme za spaljivanje životinjskog otpada” u vrbaskom ataru. Da je za Radišićev milionski poduhvat iskorištena EU donacija Srbiji i potpomognut partijskim vezama Srpske napredne stranke, ukazuju ekspresno ishodovane dozvole u Vrbasu, čijim odborom SNS već gotovo godinu dana “koordinira” zamenik novosadskog gradonačelnika Srđan Kružević, ali i saznanja da su i direktor novosadskog insistuta Miroslav Ćirković i novopečeni biznismen Branislav Radišić podržali Aleksandra Vučića u predsedničkoj kampanji.
Iako se još uvek nalazi na spisku novosadskog i pokrajinskog odbora Socijalističke partije Srbije, bivši rukometaš Vojvodine, inače zaposlen u JP Srbijagas, “preleteo” je u redove SNS-a i sa 40 hiljada dinara podržao kandidaturu Aleksandra Vučića za predsednika Srbije, o čemu svedoči registar priloga Agencije za borbu protiv korupcije. Za kratko vreme od tada Radišić je osnovao četiri pravna lica među kojima je “Eko-vet plus” za tretman i odlaganje neopasnog otpada.
Potpis prof. dr Miroslava Ćirkovića, direktora Naučnog instituta za veterinarstvo “Novi Sad” nalazi se na dokumentu o pozitivnom mišljenju da je Radišićevo postrojenje za spaljivanje životinjskog otpada na putu Vrbas-Bačko Dobro Polje bezbedno po životnu sredinu. Potpis direktora novosadskog instituta pronašli smo i na spisku 250 javnih ličnosti koje su javno podržale predsedničku kandidaturu Aleksandra Vučića.
Dopis kojim Miroslav Ćirković hvali postrojenje britanskog proizvođača “Inciner ltd” prva je spona koja će “nadstrešnicu za pokrivanje opreme za spaljivanje životinjskog otpada” u vrbaskom ataru dovesti u vezu sa najavama gradonačelnika Novog Sada Miloša Vučevića (SNS) o izgradnji sličnog postrojenja u Novom Sadu, a potom i sa zaboravljenom donacijom Europe Aid-a Srbiji 2012. godine.
Ćirković je naime slično postrojenje za spaljivanje životinjskog otpada najavljivao zajedno sa gradonačelnikom Novog Sada Milošem Vučevićem (SNS) u septembru 2015. godine, kada je prvom čoveku vojvođanske prestonice uručio plaketu za dobru saradnju. Planirana lokacija postrojenja, međutim, nije bila u Vrbasu, već na na obodu novosadskog prigradskog naselja Šangaj.
Spalionica životinjskog otpada u skladu sa evropskom regulativom, kako su se u septembru 2015. godine pohvalili direktor instituta i novosadski gradonačelnik, omogućena je zahvaljujući donaciji EU. Ni Vučević, ni Ćirković nisu objasnili o kakvoj donaciji se radi, niti kada i za koju namenu je dobijena.
Put iz Šangaja vodi u Vrbas?
Pompeznoj najavi o izgradnji “evropske” kafilerije glasno su se usprotivili predstavnici MZ Šangaj i meštani, svedoče brojni naslovi u medijima tokom 2016. godine, te su se promoteri ove ideje – jednostavno – ućutali.
„Kako stvari sada stoje, kafilerija je sve dalje od nas“, rekao je predsednik MZ Šangaj u februaru ove godine dodajući da nema zvaničnih potvrda da se od te namere odustalo.
“Lokacija spalionice animalnog otpada trebalo je da se nađe na dnevnom redu Skupštine grada još u prošlom sazivu, ali se to nije dogodilo. Skupština se više puta sastajala i u novom sazivu, ali ovo pitanje nije pominjano”, izjavio je početkom ove godine Dragomir Šušakov, predsednik Mesne zajednice Šangaj.
Šator za pokrivanje ili krematorijum za životinje?
Gde je iz novosadskog Šangaja otputovala ideja o spalionici životinjskog otpada, otkriće ekspresno osnovano preduzeće “Eko-vet plus” sa sedištem na adresi Branislava Radišića u Novom Sadu, sa osnivačkim kapitalom od 10 hiljada dinara, koje je od registracije u julu ove godine do danas potpisalo ugovor o finansiranju “nastrešnice za pokrivanje opreme za spaljivanje animalnog otpada” vredan preko 17 miliona dinara sa vrbaskim Poljoprivrednim preduzećem “Sava Kovačević”, i tokom gradnje, o čemu svedoči foto dokumentacija VOICE-a, ishodovane dozvole. O preduzeću koje je ambiciozno krenulo u skup projekat u oblasti upravljanja otpadom na adresi sedišta u Novom Sadu svedoči tek rukom napisana cedulja.
Da isti proizvođač nije jedino što spaja evropsku donaciju sa debitantskim projektom tek osnovanog preduzeća praćenim efikasnim postupanjem nadležnih organa u opštini Vrbas, pokazaće saznanja tokom kojih je došao VOICE istražujući šta se krije pod “nadstrešnicom za pokrivanje opreme za spaljivanje animalnog otpada”.
Dok se u lokacijskim uslovima koje je vrbasko Odeljenje za urbanizam i stambene poslove izdalo 8. avgusta doslovno navodi da je posredi objekat “nadstrešnica za pokrivanje opreme za spaljivanje animalnog otpada”, u zahtevu “Eko-vet plusa” Odeljenju za zaštitu životne traži se odlučivanje o proceni uticaja na životnu sredinu za “postrojenje za spaljivanje sporednih proizvoda životinjskog porekla”. Iako se u građevinskoj dozvoli od 1. novembra za već izgrađen objekat navodi se da je investitor priložio između ostalog i ovo rešenje, ono na zvaničnoj prezentaciji opštine Vrbas do danas nije objavljeno. Iz dostupne dokumentacije i informacija sa sajta proizvođača kapacitet postrojenja I8-250 iznosi spaljivanje do 400 kg životinjskog otpada na sat. U dokumentaciji koju je “Eko-vet plus” priložio nadležnim odeljenjima u Vrbasu ne pominju se mobilna postrojenja koja povećavaju kapacitete “nastrešnice”.
Vučevićev zamenik lično obilazi gradilište “nadstrešnice” u Vrbasu?
Dok se nikad realizovanim projektom spalionice u Novom Sadu svojevremeno hvalio gradonačelnik Novog Sada Miloš Vučević, u lokalnim pričama o onoj koja se gradi u Vrbasu najviše se spominje ime njegovog zamenika Srđana Kruževića (SNS, nekada Jedinstvena Srbija). Naime, radnici vrbaskog prihvatilišta za pse su gotovo svakodnevno viđali Kruževića u obilasku radova na “nadstrešnici” ispod koje će se spaljivati životinjski otpad. “On se ponašao kao da vodi čitav posao. Davao je instrukcije i raspitivao se kako teku radovi”, rekao je jedan od radnika u prihvatilištu, a sličnu priču potvrdilo je još nekoliko sagovornika VOICE-a insistirajući na anonimnosti kako ne bi izgubili posao. Kružević je, inače, poznat u Vrbasu od raspuštanja vrbaskog odbora SNS-a, kada je ostavku podneo dotadašnji predsednik Igor Bečić, narodni poslanik SNS i predsednik Odboru za kontrolu službi bezbednosti u Skupštini Srbije. Na čelo izbornog štaba vrbaskih “naprednjaka” pred lokalne izbore u aprilu ove godine, koji su ostali upamćeni po dramatičnoj atmosferi koju su obeležile partijske patrole i pritisci na građane, stali su Damir Zobenica i Srđan Kružević. Ova dvojica još uvek se smatraju alfom i omegom “naprednjaka” u Vrbasu, s obzirom da novi odbor od raspuštanja u januaru nije formiran do danas. Tim sastancima je prisustvovao i Andrej Vučić.
Napredni NGO-DOO uzlet bivšeg rukometaša
Branislav Radišić javnosti je poznat kao igrač RK Vojvodina koji je 2014. godine završio uspešnu sportsku karijeru, ali je ostao aktivan u Rukometnom Savezu Vojvodine. U istom je savezu, ali kao rukometni sudija, i Nikola Bakmaz, pomoćnik direktora Naučnog instituta za veterinarstvo “Novi Sad”. Pretragom javno dostupnih baza podataka, VOICE je otkrio da je Radišić do 2016. godine bio aktivan član novosadskog i pokrajinskog odbora SPS-a. Ove godine, Radišić je sa 40 hiljada dinara pomogao kampanju Aleksandra Vučića za predsednika Srbije, svedoči isti registar Agencije za borbu protiv korupcije o promeni partijskih afiniteta. Inače, Radišić je od 2012. do 2016. godine velikodušno pomagao SPS dajući u četiri navrata ukupno više od milion dinara, pokazuje registar . Ulaskom u redove “naprednjaka” , Radišić je za svega par meseci osnovao čak četiri pravna lica. Dva preduzeća: jedno za ugostiteljske usluge “Play house team” doo i jedno za tretman i odlaganje neopasnog otpada “Eko-vet plus” i dva udruženja: “Centar za evropske vrednosti i kulturu” i “Agropolis”. Osim višemilionski vrednog poduhvata “Eko-vet plus”-a, i udruženje “Agropolis” se za manje od šest meseci preko svoje FB stranice i sajta pohvalilo finansijskom podrškom Gradske uprave za sport i omladinu i Pokrajinskog sekretarijata za energetiku.
Od pobednika EU tendera do novih ex-Yu partnera
Tragom modela i proizvođača postrojenja za spaljivanje animalnog otpada za koje “Eko-vet plus” gradi nadstrešnicu u vrbaskom ataru, VOICE je došao do kompanije “Inciner Ltd” iz Velike Britanije koja povezuje donaciju Europe Aid-a iz 2012. godine.
O donaciji u oblasti upravljanja životinjskim otpadom vrednoj oko milion evra VOICE nije našao gotovo nijednu vest u domaćim medijima, osim na jednom britanskom portalu i sajtu hrvatskog ogranka kompanije “Inciner ltd”.
U 2012. godini, koja je bila izborna u Srbiji, država je dobila šest mobilnih spalionica životinjskog otpada, od kojih su dve završile u Novom Sadu i dodeljene su Naučnom institutu za veterinarstvo, otkriva VOICE iz dostupne tenderske dokumentacije.
“EU delegacija i Ministarstvo poljoprivrede u Srbiji rasporedili su isporučene spalionice na veterinarske institute u 4 različita grada u Srbiji- Novi Sad, Beograd, Niš i Kraljevo”, navodi se na sajtu hrvatskog ogranka Inciner8 sa čijim predstavnicima je VOICE stupio u kontakt.
“Tender je bio raspisan u okviru projekta ‘Nabavka opreme za hitnu reakciju u borbi protiv epidemija bolesti kod životinja’ i spalionice su predviđene su za brzu reakciju uslijed pojave opasnih zaraznih bolesti kod životinja ili sličnih katastrofalnih nepogoda”, potvrdio je Nikola Vujec, direktor hrvatskog ogranka “Incinera”, za VOICE.
O mobilnim postrojenjima ni reči ni tokom poplava 2014. godine
Iste 2012. godine, kada je Srbija preko Europe Aid-a dobila šest mobilnih postrojenja za spaljivanje životinjskog otpada, od kojih dve – kako se navodi – imaju kapacitet spaljivanja životinjskog otpada od jedne tone na sat , u Inđiji je otvorena “Energo zelena”, kompanija za upravljanje životinjskim otpadom. Belgijsko preduzeće, koje je predstavljalo grinfild investiciju vrednu 15 miliona evra, tokom i nakon poplava 2014. u svojim pogonima je preradilo oko 500 tona životinjskog otpada iz Srbije i isto toliko iz Bosne i Hercegovine. U medijskim izveštajima o problemima sa životinjskim leševima nisu spominjane mobilne spalionice koje je Srbija dobila kao donaciju, a belgijski investitor ubrzo je zatvorio pogon. “Energo zelena” trenutno vodi spor protiv Srbije pred međunarodnim arbitražnim sudom. Belgijski investitor je javno izrazio sumnju da državne uprave za veterinu upravljanjem i kontrolisanjem kafilerija nesavesno kontrolišu kategorisanje životinjskog otpada i time čine sav životinjski otpad opasnim. Nakon što su iste kafilerije spustile cenu spaljivanja životinjskog otpada, vlasnik Energo zelene je optužio državu da kafilerije pod državnom upravom i kontrolom u cilju sticanja profita falsifikuju transportna dokumenta, pa se “dešavalo da se jedna tona otpada provuče kroz papire”, i naplati, a u realnosti isporuči i propisno zbrine neznatna količina.
Nijedno od šest mobilnih postrojenja, prema rečima Vujeca, nije u upotrebi, ali se drže u stanju pripravnosti, što je u skladu sa njihovom osnovnom namenom i svrhom donacije. “Nažalost, prilikom nedavnog servisnog obilaska jedne od navedenih lokacija, ustanovili smo da je spalionicama hitno potreban cjeloviti servis pošto je prošlo skoro pet godina od primopredaje”, izjavio je za VOICE direktor hrvatskog ogranka Incinera.
Da evropska donacija ne skuplja prašinu…
Pokušavajući da locira dva mobilna postrojenja koja su dodeljenja Naučnom insititu za veterinarstvo u Novom Sadu, a jedno sa posebno velikim kapacitetom spaljivanja od hiljadu kilograma na sat, VOICE se obratio direktoru Ćirkoviću pitanjem: “Šta se dogodilo sa najavama o izgradnji postrojenja za spaljivanje animalnog otpada u Šangaju?” i dobio jasan odgovor: “Nema ništa od toga. Naše spalionice su u Vrbasu”.
Odgovore na dodatna pitanja, počev od toga kako je donacija EU završila pod privatnom nadstrešnicom, Ćirković je prepustio svom pomoćniku Nikoli Bakmazu.
Potpisan je ugovor sa privatnim partnerom, rekao je Bakmaz u telefonskom razgovoru, ali nije želeo da precizira kada i prema kojim kriterijumima je institut izabrao tek osnovano preduzeće “Eko-vet plus”.
“Kakve veze to ima? Je l’ bilo bolje da spalionice koje su donacija EU tu stoje i propadaju?”, uzvratio je pitanjima Ćirkovićev pomoćnik, dodajući da će privatni partner preuzeti na sebe troškove servisa postrojenja.
Na konkretno pitanje upućeno Bakmazu da li su na čitav aranžman uticale partijske ili privatne veze, na primer činjenica da vlasnik “Eko-vet plusa” Branislav Radišić i on kao pomoćnik direktora Instituta dele ljubav prema istom sportu i imaju funkcije u Rukometnom savezu Vojvodine – Bakmaz je reagovao burno opaskama: “Kakve to veze ima?”, ”U kom svojstvu vi postavljate takva pitanja?” i pravdanjem da “Baneta nije video pet godina”.
S druge strane, direktor hrvatskog ogranka kompanije “Inciner” rekao je za VOICE da je donacija bila “strogo namjenska, za upotrebu u slučaju pojave bolesti, odnosno opasnosti širenja zaraza kod životinja”. “Da li je Srbija mogla, odnosno smjela koristiti spalionice za druge namjene nije mi poznato. Ono što mogu sa sigurnošću potvrditi je da su same spalionice isporučene kao mobilne. Sa tehničke strane, spalionice bi se mogle lako preurediti da rade kao stacionarne, ali tada ne bi bile prikladne za brzu reakciju, odnosno hitni prijevoz istih do eventualnih izvorišta zaraze”, navodi se u odgovoru Nikole Vujeca na pitanja VOICE-a.
Iako se model I8-250 za koji se u projektnoj dokumentaciji navodi da će biti pod “nastrešnicom” u Vrbasu na sajtu proizvođača navodi kao stacionaran, u odgovoru na odborničko pitanje Gorana Roganovića (Pokret Dosta je bilo) da li operater poseduje dozvolu za postrojenje, načelnica opštinskog odeljenja za urbanizam pozvala se na Zakon o upravljanju otpadom, kojim dozvolu za mobilno postrojenje izdaje nadležno ministarstvo. Međutim, u dokumentaciji za koju su ishodovane dozvole mobilna postrojenja koja bi višestruko povećala kapacitete postrojenja se – ne pominju.
U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, dozvole za transport, skladištenje i tretman otpada izdaje organ lokalne samouprave, pokrajine ili nadležno Ministarstvo. Istim zakonom uređeni su i uslovi spaljivanja otpada. U javno dostupnoj bazi izdatih dozvola operaterima opasnim i neopasnim otpadom VOICE nije pronašao “Eko-vet plus”.
VOICE je stupio u kontakt sa Branislavom Radišićem koji se na pitanja u vezi sa “nadstrešnicom” u Vrbasu ljubazno opravdao da se nalazi u automobilu i zamolio da ga kontaktiramo kasnije. Radišić se na dalje pozive VOICE-a nije javljao.
Ranka Ivanoska (VOICE)
